o. Tomasz Puchała

Założyciel Polskiej Prowincji Misjonarzy Werbistów

Założyciel Polskiej Prowincji Misjonarzy Werbistów o. Puchała urodził się 13 września 1890 roku w Dziedzicach na Śląsku Opolskim. W 1903 roku wstąpił do Niższego Seminarium Duchownego Księży Werbistów w Nysie. Po studiach filozoficzno-teologicznych w Misyjnym Seminarium Duchow­nym Księży Werbistów St. Gabriel w Mödling k. Wiednia otrzymał święcenia kapłańskie w 1915 roku.

W 1919 roku wraz z czterema innymi współbraćmi został skierowany na Uniwersytet Poznański, celem przygotowania się do przyszłej pracy dydaktycznej w Niższym Seminarium Duchownym. Zaraz po przybyciu do Poznania udał się do kard. Edmunda Dalbora, by mu się przedstawić, zgłosić obecność werbistów w Polsce i prosić o błogosławieństwo arcypasterskie. Gest ten tak spodobał się księdzu kardynałowi, że stał się on wielkim protektorem werbistów i rzeczni­kiem spraw misyjnych. W 1922 polecił werbistów Wandzie Koczorowskiej w Bruczkowie na wakujące kapelaństwo w jej sierocińcu (zaowocowało to w przyszłości /1927/ powstaniem Niższego Seminarium Duchownego dla Spóźnionych Powołań). W 1922 roku o. Tomasz Puchała został mianowany przełożonym werbistów w Polsce. Pojechał wówczas do pierwszego domu misyjnego werbistów w Polsce do Rybnika, gdzie między innymi przyczynił się wielce do otwarcia pierwszego niższego seminarium duchownego werbistów (luty 1923). O. Puchała usilnie zabiegał o powstanie domu misyjnego na Pomorzu, gdyż w Poznańskiem w tym czasie osiedliło się już 10 zakonów. Z wielu ofert wybrał Górną Grupę. 17 lipca 1923 o. Puchała w towarzystwie o. Dominika Józefa oraz dwóch braci zakonnych przybywa do Górnej Grupy. W ciągu zaledwie kilku miesięcy zbudował trzypiętrowy dom zakonny, w którym w Wigilię Bożego Narodzenia poświęcono kaplicę. W czerwcu 1924 roku powstał tutaj nowicjat braci zakonnych, a w październiku przyjęto pierwszych 70 uczniów do Niższego Seminarium. W latach 1926-1933 o. Puchała był rektorem w Rybniku. Zbudował w tym czasie od podstaw olbrzymi gmach dla potrzeb Niższego Seminarium Duchownego. W 1933 zostaje regionałem, a w 1935 pierwszym prowincjałem Polskiej Prowincji Księży Werbistów w Polsce. W 1934 nabył posiadłość znanego polityka Romana Dmowskiego w Chludowie pod Poznaniem, gdzie w następnym roku 22 maturzystów rozpoczęło nowicjat (to właśnie stało się podstawą utworzenia Polskiej Prowincji). W 1938 o. Puchała zwołał pierwszą Kapitułę Prowincjalną, w czasie której nakreślił plany na przyszłość. Przewidywał, że siedzibą prowincjała będzie Warszawa, a prace należy rozciągnąć na tereny wschodnie.

Urząd prowincjała pełnił o. Puchała do 1939 roku. Po wybuchu II wojny światowej został jako kapelan wojskowy powołany do Wadowic, ale zanim tam dojechał, Wadowice już zostały ogarnięte przez wojsko niemieckie. Udał się zatem do Baranowicz, gdzie przebywał do Bożego Narodzenia 1939, po czym pojechał do Warszawy, gdzie pracował jako duszpasterz-spowiednik przy kościele Najświętszego Zbawiciela aż do Powstania Warszawskiego.

Po wojnie wrócił na krótki czas do Górnej Grupy, potem udał się do Bruczkowa. Zaczął podupadać na zdrowiu. Mimo troskliwości ze strony kard. Augusta Hlonda i dobrej opieki lekarskiej zmarł 24 kwietnia 1946 roku w szpitalu poznańskim. Został pochowany przy kościele pątniczym w Borku Wielkopolskim.

Jest nie tylko budowniczym Górnej Grupy, ale jest on również uważany za ojca Polskiej Prowincji Księży Werbistów.

Alfons Labudda SVD

---

 

Werbistowscy świadkowie wiary: O. Tomasz Puchała SVD (1890 - 1946)

Uważa się go powszechnie za założyciela Polskiej Prowincji.

Tomasz urodził się 13 września 1890 r. w Dziedzicach na Śląsku Opolskim, w rodzinie Konstantego i Józefy z domu Metzner. Jego ojciec był murarzem, a matka zajmowała się domem i wychowaniem dzieci. Po skończeniu szkoły podstawowej w rodzinnej miejscowości, trzynastoletni Tomasz rozpoczął naukę w prowadzonym przez werbistów niższym seminarium w Domu św. Krzyża w Nysie. Po pomyślnym złożeniu egzaminu maturalnego, w 1909 r. wstąpił do werbistowskiego Wyższego Seminarium Duchownego w Sankt Gabriel k. Wiednia. Tam 28 września 1915 r. złożył wieczystą profesję zakonną, a 1 października 1915 r. przyjął święcenia kapłańskie.

Już w tym czasie sugerował władzom zakonnym, aby werbiści osiedlili się na ziemiach polskich. W połowie września 1919 r. wraz z trzema innymi werbistami przybył do Poznania na tamtejszy uniwersytet, celem podjęcia studiów historycznych. 12 września 1922 r. został mianowany przez przełożonego generalnego pierwszym przełożonym werbistów w Polsce i przybył do Rybnika do nowo zakupionego domu zakonnego Królowej Apostołów. Dzięki jego staraniom już w styczniu 1923 r. rozpoczęło tam działalność niższe seminarium duchowne. W tym czasie w Górnej Grupy k. Grudziądza udało się o. Tomaszowi nabyć spalony pałac wraz z parkiem. W lipcu 1923 r. otworzył tam drugą placówkę werbistów w Polsce – Dom św. Józefa, a wkrótce także i drugie niższe seminarium. Otworzona w 1927 r. trzecia placówka werbistów w Polsce, Dom Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bruczkowie i działające w nim trzecie niższe seminarium było również wynikiem starań O. Puchały.

W 1933 r. został wybrany regionałem Regii Polskiej werbistów. Jego największą troską było w tym czasie wyszukanie odpowiedniego miejsca dla nowicjatu zakonnego. Dzięki jego niespożytej energii w listopadzie 1934 r. zakupiono posiadłość w Chludowie k. Poznania, gdzie w 1935 r. otwarto werbistowski nowicjat zakonny w nowym Domu św. Stanisława Kostki.

12 grudnia 1935 r. Stolica Apostolska podnio­sła Regię Polską do rangi Prowincji Pol­skiej. Pierwszym jej prowincjałem został mianowany O. Tomasz Puchała. Niespożyta jego energia i poświęcenie nie ustały. W marcu 1936 r. przedstawił przełożonym w Rzymie ramowy plan rozwoju Polskiej Prowincji. W celu jego realizacji zwołał w 1938 r. do Rybnika kapitułę prowincjalną. W następnym roku jego plany częściowo zaczęły się realizować. Werbiści podjęli pracę na wschodzie Polski, w diecezji pińskiej.

Jednak ten dynamiczny rozwój Polskiej Prowincji przerwał wybuch II wojny światowej. Lata wojny o. Tomasz spędził w Warszawie, m.in. jako kapelan u sióstr Sacre Co­eur. Po wojnie udał się do Górnej Grupy, a potem do Bruczkowa. Zmarł w Pozna­niu po ciężkiej chorobie 24 kwietnia 1946 r. Spoczął na cmentarzu przy koś­ciele w Borku Wielkopolskim. W 1999 r. jego prochy przeniesiono na cmentarz zakonny przy Domu św. Józefa w Górnej Grupie.

Oprac.: O. Janusz Brzozowski SVD