Rocznik 1948

 

o. Bruno Kozieł

  

O. Bruno Kozieł SVD
(1916-2004)
O. Bruno Kozieł urodził się 30 listopada 1916 r. w Bottrop w Westfalii, dokąd jego rodzice pojechali „za chlebem". Do szkoły podstawowej uczęszczał w latach 1923-1929 w Turzy, a gimnazjum wraz z maturą w 1937 r. ukończył w Rybniku. W drodze do szkoły wstępował do kaplicy werbistów. Widok modlących się uczniów misyjnych rozbudził w nim powołanie kapłańskie. 8 września 1937 r. rozpoczął nowicjat w Chludowie k. Poznania pod okiem mistrza nowicjatu, błogosławionego męczennika o. Ludwika Mzyka. Pierwsze śluby zakonne złożył kilka dni po rozpoczęciu II wojny światowej, 4 września 1939 r. Od października kontynuował studia. 20 maja 1940 r. Bruno złożył egzamin końcowy z filozofii, a 22 maja wraz z 25 innymi klerykami i nowicjuszami został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. 2 sierpnia wszyscy, wraz z innymi duchownymi, zostali przeniesieni do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Tam 4 września na fundamentach budującego się krematorium razem z kolegami odnowił swoje śluby zakonne na ręce o. Teodora Drapiewskiego. 8 grudnia 1940 r. wrócił z Gusen do Dachau. Ocalał dzięki przynajmniej kilku niezwykłym okolicznościom, które - jak pisał - „zawdzięczam modlitwom mojej matki, siostry i tylu innych, których nie znam". 29 kwietnia 1945 r. doczekał się wyzwolenia obozu w Dachau przez wojska amerykańskie. Po odbyciu kwarantanny w obozie w Freiman pod Monachium, gdzie z rąk bp. polowego Józefa Gawliny 7 lipca otrzymał tonsurę i dwa niższe święcenia, udał się do Rzymu. Tu na Uniwersytecie Gregoriańskim studiował teologię. W czasie tych studiów opisał męczeńską drogę swoich kolegów. Jego świadectwa, jak i świadectwa jego najbliższego przyjaciela o. Mariana Żelazka, są dziś podstawą w toczącym się II procesie beatyfikacyjnym męczenników II wojny światowej, obejmującym również 19 polskich werbistów, w tym 14 kleryków. 18 września 1948 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W czerwcu 1949 r. złożył końcowe egzaminy i z dyplomem licencjackim został skierowany do pracy w misyjnym seminarium duchownym w Pieniężnie. Był przede wszystkim wykładowcą. Uczył zarówno filozofii jak i teologii dogmatycznej. Wszystkie przedmioty, zgodnie z ówczesną praktyką w zgromadzeniu werbistów, wykładał w języku łacińskim. W latach 1954-1957 był rektorem seminarium. Był to bardzo trudny czas pod względem politycznym i ekonomicznym. Ziemie klasztorne zostały upaństwowione już w 1949 r. W 1953 r. wszyscy duszpasterze jako zakonnicy musieli opuścić parafie, a kazania i rekolekcje mogli głosić tylko za zgodą powiatowego urzędu do spraw wyznań. Jako rektor seminarium musiał zwrócić się do rodziców kleryków z prośbą o wsparcie materialne. W latach 1957-1960 byt dyrektorem studiów i radcą prowincjalnym. Następnie przez dwie kadencje sprawował urząd prowincjała Polskiej Prowincji Księży Werbistów. W 1966 r. przyjął stanowisko mistrza nowicjatu. Jednakże już 16 grudnia 1967 r. został przez uczestników IX Kapituły Generalnej wybrany radcą generalnym. Przez 10 lat wizytował niemal wszystkie prowincje zgromadzenia. Pełnił, jak długo starczało sił, rolę ojca duchownego w seminarium w Pieniężnie i konferencjonisty sióstr katarzynek w Braniewie i Lidzbarku Warmińskim. W ostatnich latach przykładnie znosił dolegliwości podeszłego wieku. Budował wspólnotę pieniężnieńską duchem wiary, gorliwością w modlitwie i optymizmem. Zmarł nieoczekiwanie wieczorem 22 grudnia 2004 r. po kilku dniach pogarszania się stanu zdrowia w szpitalu w Braniewie, po przyjęciu rano wiatyku z rąk o. rektora Szczepana Szpyry. Spoczął na cmentarzu klasztornym w Pieniężnie. W ostatniej drodze towarzyszyli mu Metropolita Warmiński abp Edmund Piszcz, bp z Ełku Jerzy Mazur SVD, o. prowincjał Ireneusz Piskorek SVD oraz liczne grono kapłanów diecezjalnych, współbraci i sióstr zakonnych. R.i.p.
Alfons Labudda SVD
Za: „Misjonarz” nr 3/2005 str 33

 

 

Ur.       30.11.1916      Bottrop, diec. Essen
W.       28.8.1937        Chludowo                         
O.        8.9.1937          Chludowo    
l.pr.      4.9.1939          Chludowo  
W.pr.   12.3.1948        Rzym
Święc.  18.9.1948        Rzym

Nowicjat odbył w Chludowie, gdzie w 1939 r. zgłosił się jako eksternista. Z wybuchem wojny udał się z innymi mieszkańcami domu na ewakuację pod Kutno i powrócił szczęśli­wie do Chludowa. Drugi rok filozofii odbył w ciężkich wa­runkach wojennych. Po internowaniu przez Niemców w Chludo­wie został 22.5.1940 r. przewieziony do obozu koncentracyj­nego w Dachau. 2.8.1940 r. został wywieziony transportem do obozu koncentracyjnego w Gusen, który uchodził za jeden z najcięższych obozów, skutkiem morderczej pracy w kamieniołomach. 8.12.1940 r. udało mu się wrócić spowrotem do Dachau. W Dachau pracował w rozmaitych "komandach", również na plantacjach, i w 1945 r. w kwietniu doczekał się uwol­nienia przez Amerykanów. Po odbyciu przymusowej kwarantanny przebywał z innymi uwolnionymi werbistami w Ingolstadt. Pod koniec października 1945 r. udało mu się razem z kle­rykiem M. Żelazkiem przedostać baz papierów do Rzymu. W drodze za Florencją ich wóz wojskowy uległ wypadkowi, on sam został ranny i przez amerykańskich żołnierzy odstawiony do szpitala wojskowego, a potem do DP Centr. Po 3 dniach zawieziono jego i fr. Żelazka do Instytutu Polskiego /Via Pietro Cavallini 38/ i 12.11.1945 r. znaleźli się w naszym rzymskim kolegium. 14.XI.  podjął na Anselmianum studia teologiczne, otrzymał święcenia kapłańskie i w 1949 r. wrócił do Polski po uzyskaniu licencjata z teologii. W Polsce powierzono mu wykłady  z filozofii,  liturgii i dogmatyki w Seminarium Misyjnym w Pieniężnie.  Później powołany został na pomocnika mistrza nowicjuszy-kleryków /1951/.  Od 1953-1960 jako dyrektor studiów zabiegał o należyty poziom intelektualny w Seminarium. W 1954 r.  został mianowany rek­torem seminarium misyjnego, którego obowiązki wypełniał przez 3 lata.  Były to czasy  zarówno dla Kościoła w Polsce, jak  i dla samego Seminarium bardzo ciężkie.   Zarówno okres Zimnej wojny w Europie,  jak i ograniczenie działalności Kościoia oddziaływały bardzo negatywnie na atmosferę studiów.  W 1957 r. uczestniczył w kapitule prowincjalnej.
W  latach 1960-1966 piastował przez dwie kadencje urząd prowincjała Polskiej Prowincji.  Już w początkach jego urzędowania władze państwowe zlikwidowały dwa niższe seminaria,   reaktywowane po 1957 r.: Bkruczków /w 1960/  i  Nysę, Św. Krzyż /w 1961/. Siedzibę prowincjalską, jaką poprzednik  jego urządził w Warszawie,  przeniósł z powrotem do Pieniężna.  Za jego urzędowania miało miejsce pierwsze większe pożegnanie  i wysłanie misjonarzy za granicę /1965/. Zlikwidowano wtedy  kilka placówek duszpasterskich, na których ojcowie pracowali  jako wikariusze u księży diecezjalnych, m.in.  Biertułtowy, Sztum, Rybnik /przy kościele św. Antoniego. W 1966 r. powołano go na członka Diecezjalnej Komisji Liturgicznej w Olsztynie. Z chwilą zdania urzędu prowincjała obarczony  został  obowiązkiem mistrza nowicjatu kleryków  i asystenta prowincjalnego /1966-1968/.  Urzędy te piastował  jedynie przez dwa lata. Kapituła generalna z listopada 1967 r.  powołała go do Rzymi do Rady  Generalnej. Polskę opuścił w lutym 1968 r.  Od listopada 1957 r. był także  spowiednikiem w Seminarium Duchownym w Olsztynie. Przebywając odtąd stale w Rzymie, zwizytował  jako radca generalny  szereg krajów i kontynentów, w tym dwa razy Polską Prowincję /1969 i 1974/. Urząd radcy generalnego piastował przez dwie kadencje. Od 1977 r. był przedstawicielem Polskiej  Prowincji.  Jest wraz z Fr.  Bornemannem współautorem "Beitrage  zur Geschichte der Proyincia Polonica". 22.9.1978 r.   opuścił Rzym,  przejmując  w Pieniężnie obowiązki ojca duchownego kleryków i opiekuna 2. roku nowicjatu. W l980 r. zwiedził Ziemię św. w towarzystwie  o.J.  Arlika i o.J.   Ochlińskiego, w 1982 r.   należał  do Komisji Przygotowawczej   Kapituły  Generalnej w Rzymie,   gdzie zachorował.
Za: NURT SVD. Nr 35. 1985 r. str. 358

 

O. Brunon Kozieł SVD (1916-2004)
Jego powołanie wzrastało w cieniu krzyża. Nie bał się cierpienia i odpowiedzialności. Powierzone mu zadania spełniał solidnie. Dlatego też, jak po latach wspominał, „z Bożą pomocą wszystko jakoś się ułożyło".
Brunon urodził się 30 listopada 1916 r. w Bottrop w Westfalii, w górniczej rodzinie Elżbiety i Teodora Koziełów. Miał troje rodzeństwa, dwóch braci oraz siostrę. W 1917 r. rodzina Koziełów wróciła do Turzy Śląskiej, gdzie Bruno od 1923 r. uczęszczał do szkoły podstawowej. Dalszą naukę kontynuował od 1929 r. w gimnazjum nr 874 w Rybniku, gdzie w 1937 r. pomyślnie zdał egzamin maturalny. W czasie lat gimnazjalnych należał do działającej przy gimnazjum IV Drużyny Harcerskiej im. Henryka Sienkiewicza oraz Spółdzielni Szkolnej „Przyszłość", której był skarbnikiem. Był też członkiem Sodalicji Mariańskiej. W drodze do szkoły często wstępował do kaplicy przy gimnazjum werbistów. Widok modlących się uczniów rozbudził w nim powołanie kapłańskie. Napisał prośbę o przyjęcie do nowicjatu jezuitów. Gdy nie otrzymał odpowiedzi, zgłosił się do werbistów.
8 września 1937 r. rozpoczął roczny nowicjat w Do-mu św. Stanisława Kostki w Chludowie. Po odbyciu nowicjatu kontynuował tam studia filozoficzne, które przerwał wybuch II wojny światowej. 4 września 1939 r. złożył pierwsze śluby zakonne. 25 stycznia 1940 r. został wraz z pozostałymi współbraćmi internowany w Cludowie przez Niemców, którzy zamienili tamtejszy dom zakonny na obóz zbiorczy dla duchowieństwa. 22 maja wraz z 25 innymi klerykami i nowicjuszami został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau. 2 sierpnia wszyscy oni zostali prze-wiezieni do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen. Tam 4 września na fundamentach budującego się krematorium razem z kolegami odnowił swoje śluby zakonne na ręce o. Teodora Drapiewskiego SVD. 8 grudnia 1940 r. wrócił z Gusen do Dachau.
Ocalał dzięki przynajmniej kilku niezwykłym okolicznościom, które - jak pisał - „zawdzięczam modlitwom mojej matki, siostry i tylu innych, których nie znam". 29 kwietnia 1945 r. doczekał się wyzwolenia obozu w Dachau przez wojska amerykańskie. Podczas kwarantanny w obozie Freiman k. Monachium z rąk biskupa polowego Józefa Gawliny 7 lipca 1945 r. otrzyma! tonsurę i dwa niższe święcenia.
W październiku tegoż roku wraz ze swoim kolegą o. Marianem Żelazkiem SVD udał się do Rzymu. Tu na Uniwersytecie Gregoriańskim studiował teologię. W tym też czasie opisał męczeńską drogę kolegów zamordowanych w niemieckich obozach koncentracyjnych. 18 września 1948 r. otrzymał święcenia kapłańskie. W czerwcu 1949 r. złożył pomyślnie końcowe egzaminy i z dyplomem licencjackim został skierowany do pracy w Misyjnym Seminarium Duchownym Księży Werbistów w Pieniężnie. 2 sierpnia 1949 r., po kilkunastu latach nieobecności przyjechał do swej rodzimej Turzy, gdzie odprawił Mszę św. prymicyjną. Po krótkich wakacjach, we wrześniu 1949 r. przybył do Pieniężna. Wkrótce dał się poznać jako znakomity wykładowca i wychowawca.
Uczył zarówno filozofii, jak i teologii. W wolnym czasie pomagał duszpastersko w sąsiednich parafiach. Był spowiednikiem kleryków w seminarium w Pieniężnie i w Olsztynie oraz sióstr pallotynek w Lidzbarku Warmińskim. W latach 1954-1957 pełnił urząd rektora seminarium w Pieniężnie. Był to bardzo trudny czas pod względem politycznym i ekonomicznym. Ziemie klasztorne zostały upaństwowione już w 1949 r. W 1953 r. wszyscy zakonnicy pracujący jako duszpasterze musieli opuścić parafie, a kazania i rekolekcje mogli głosić tylko za zgodą Powiatowego Urzędu ds. Wyznań. W latach 1957-1960 o. Kozieł był dyrektorem studiów i radcą prowincjalnym. 10 maja 1960 r. wybrany został na prowincjała Polskiej Prowincji Zgromadzenia Słowa Bożego. Urząd ten sprawował przez dwie kadencje do roku 1966, kiedy przyjął stanowisko mistrza nowicjatu. W 1965 r. przeżył radosny moment wyjazdu 20 polskich werbistów do pracy misyjnej w Indonezji. Była to nowa karta w historii udziału Polaków w dziele misyjnym Kościoła powszechnego. 16 grudnia 1967 r. został przez uczestników IX Kapituły Generalnej Zgromadzenia Słowa Bożego obradującej w Rzymie wybrany na radcę generalnego, na którym to stanowisku pracował przez dziesięć lat. W tym okresie wizytował niemal wszystkie prowincje zgromadzenia. Przez cały ten czas wspierał materialnie polskich misjonarzy. W 1972 r. wydał wspólnie z o. Fritzem Bornemannem SVD przyczynki do dziejów Polskiej Prowincji pt. Beiträge zur Geschichte der Provincia Polonica Societatis Verbi Divini. Dzieło to ukazało się w jego tłumaczeniu w języku polskim w 1994 r. pt. Wspominamy. W 1975 r. uczestniczył w Rzymie w obchodach stulecia zgromadzenia oraz beatyfikacji Arnolda Janssena i Józefa Freinademetza.
W 1978 r. powrócił do Polski, do Pieniężna. Pełnił tu funkcję ojca duchownego w Wyższym Seminarium Misyjnym oraz prowadził wykłady z patrologii. W tym czasie głosił również konferencje duchowe dla sióstr katarzynek w Braniewie i Lidzbarku Warmińskim. Z zamiłowaniem opiekował się otoczeniem wokół groty Matki Bożej w parku seminaryjnym. W ostatnich latach przykładnie znosił dolegliwości podeszłego wieku. Zmarł nieoczekiwanie 22 grudnia 2004 r. Spoczął na cmentarzu klasztornym przy Domu Św. Wojciecha w Pieniężnie.

za: o. Janusz Brzozowski SVD, Misjonarz 10/2014. str. 24-25

 

Na temat życia i działalności Ojca Brunona czytaj w:

- o. Henryk Kałuża SVD: "Co naprawdę ma sens?", Z cyklu: Misjonarze Werbiści XV, Nysa 2005.